دمپر شاطری
دمپر شاطری عموماً در پشتِ فنِ هواکش ها در روی نما تعبیه می گردد که با شروع به کارِ فن، پرّه های این دمپر، باز شده و هوای داخل را به بیرون منتقل می کند و بعد از قطعِ عملکردِ فن ، بصورت خودکار بسته می شود و با بسته شدنِ پرهّ های دمپر شاطری همزمان با خاموش شدنِ فن، هم از اتلافِ هوای مطبوعِ داخل جلوگیری می شود و هم از ورود و خروجِ پرندگان و دیگر موجودات به داخل ممانعت می شود. معمولاً برای سبک بودنِ پرّه ها و کارکردِ بهترِ دمپر شاطری، از تیغه های آلومینیومی برای ساختِ پرّه های دمپر شاطری استفاده می شود.دمپر شاطری همانطور که از نامش پیداست در پشت فن قرار می گیرد و با نیرو و فشار هوای خروجی از پشتِ فن، فعال و با خاموش شدنِ فن، مسیرِ خروجِ هوا مسدود می شود. ساختارِ ظاهریِ دمپر شاطری دارای یک قاب با فریمِ یک طرفه می باشد که حجمِ قابِ دمپر شاطری در میان دیوار و پشت فن قرار می گیرد و توسطِ فریمِ بیرونی به دیوار تثبیت می شود. با توجه به عملکردِ دمپر شاطری با نیرویِ فشارهوای خروجی ازپشت فن، استفاده از تیغه های سبک(ترجیحاً از ورق آلومینیوم) ضروری می باشد. جنس قاب و فریمِ دمپر شاطری از ورق گالوانیزه به ضخامت یک میلیمتر و جنس تیغه های دمپر از جنس ورق الومینیوم می باشد که این تیغه های آلومینیومیِ دمپر شاطری بوسیله یک محورِ ثابت که به تمام تیغه ها متصل است بصورت همزمان با کارکردِ فن شروع به بازشدن می کنند. این نوع عملکردِ دمپر شاطری که با کارکرد فن باز و با خاموش شدنِ فن بسته می شود، باعث می شود اولاً در تابستان و زمستان از خروج هوای سرد و گرم و در نهایت از افت انرژیِ محیط جلوگیری شود و ثانیاً در زمان خاموش بودنِ فن از ورودِ پرندگان و حیوانات و حشراتِ موذی ممانعت به عمل آید. ضخامت ورق گالوانیزه ی مصرفی در قابِ بیرونیِ دمپر شاطری معمولاً یک میلی متر میباشد.
دمپرها دارای انواع مختلفی هستند. در اکثر مواقع دمپر شاطری بر روی هواکش ها نصب می کنند. پره های این نوع دمپر در هنگام روشن بودن هواکش باز می شوند. در واقع این دمپرها تنها به هنگام روشن بودن هواکش اجازه عبور هوا از دریچه های خود را می دهد. در صورت خاموش بودن هواکش دریچه این نوع دمپر بسته می ماند. با این کار می توان میزان گرمای اتلاف شده از دریچه ها را به طور قابل توجهی کاهش داد. در ادامه به ویژگی های این نوع دمپر بیشتر می پردازیم.
کاربردهای دمپر شاطری
به طور کلی در محیط های بسته هواکش را بر روی دریچه ها نصب می کنند. در صورت عدم نصب دمپر شاطری بر روی هواکش انرژی و گرما دائما از محیط خارج می شود. کاربرد اصلی این نوع دمپر جلوگیری از هدررفت گرمای درون محیط است. به طور تقریبی با استفاده از این نوع دمپر در ماه های سرد سال می توان تا سی درصد از اتلاف انرژی ناخواسته محیط جلوگیری کرد. این دمپرها علاوه بر جلوگیری از اتلاف گرما، کاربردهای دیگری نیز دارند.
از دیگر کاربردهای دمپر شاطری می توان به جلوگیری از ورود گرد و غبار به محیط داخل اشاره کرد. در صورت عدم نصب این دمپر بر روی هواکش در هنگام وزش باد گرد و غبار از طریق دریچه مربوط به هواکش وارد محیط می شود. با استفاده از این نوع دمپر در هنگام خاموش بودن هواکش دریچه به طور کامل بسته خواهد بود. جلوگیری از ورود پرندگان و حشرات از طریق دریچه هواکش به محیط داخلی ساختمان نیز از دیگر کاربردهای این دمپر محسوب می شود.
برای ساخت این نوع دمپر ماند سایر دمپرها از فلز آلومینیوم استفاده می شود. دلیل اصلی این موضوع وزن پایین این فلز است. در واقع پره های آلومینیومی آسان تر از سایر پره های فلزی باز و بسته می شوند. از دیگر دلایل برتری این فلز برای استفاده در دمپرهای شاطری مقاومت بسیار بالای آلومینیوم در برابر رطوبت است. در صورت استفاده از فلزهای دیگر برای ساخت دمپر احتمال پوسیدگی آن در محیط های شرجی بالا خواهد بود.
نحوه عملکرد دمپر شاطری
مکانیزم دمپر شاطری نسبتا ساده است. این دمپرها با تغییر فشار در جو زاویه پره های خود را تغییر می دهند. در صورت روشن بودن فن میزان فشار هوا بالا می رود. با بالا رفتن فشار هوا پره های این نوع دمپر به طور اتوماتیک باز می شوند. شایان ذکر است میزان فشار هوا در هنگام وزش باد نیز اندکی بالا می رود. با این وجود میزان تغییر در فشار هوا در هنگام وزش باد برای تغییر وضعیت پره های این نوع دمپر کافی نیست.
تمامی پره ها در دمپر شاطری به یک محور متصل هستند. در واقع در هنگام روشن شدن هواکش این محور باعث باز شدن پره های دمپر می شود. این دمپرها در فصول سرد سال میزان مصرف انرژی برای گرمایش را کاهش می دهند. استفاده از این نوع دمپر در فصل گرم سال نیز مزایای زیادی دارد. در واقع با استفاده از این نوع دمپر می توان میزان انرژی مصرفی توسط سیستم سرمایشی در فصل تابستان را به طور قابل توجهی کاهش داد.
در برخی از مواقع برای هواکش های کوچک از دمپرهایی با پره های نازک تر استفاده می شود. در حالت عادی ضخامت پره دمپر باید در حدود یک تا سه میلی متر باشد. برای دمپرهای کوچک از پره های نازک با ضخامت نیم میلی متر استفاده می کنند. دمپرهای کوچک تنها برای اماکن مسکونی قابل استفاده هستند. در بیش از شصت درصد مواقع این نوع دمپرها در حمام و سرویس های بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
طراحی دمپر شاطری
در اکثر مواقع تفاوت های مربوط به طراحی دمپر شاطری مربوط به اندازه آن است. شکل کلی این نوع دمپر بر خلاف سایر دمپرها در مدل های مختلف یکسان می ماند. همان طور که پیش تر به این موضوع اشاره کردیم در اکثر مواقع استفاده از این نوع دمپر برای حمام و محیط های بهداشتی رایج است. با این وجود در برخی از مواقع از این نوع دمپرها در محیط های صنعتی نیز استفاده می شود. اندازه دمپرهای مورد استفاده در اماکن صنعتی بسیار بزرگ تر از دمپرهای خانگی است.
در صورت استفاده از این نوع دمپر در محیط های بزرگ و صنعتی باید ضخامت ورق آلومینیومی به کار رفته برای ساخت پره ها بین سه تا پنج میلی متر باشد. در اکثر مواقع در این نوع دمپرها از دو ردیف عمودی پره استفاده می شود. دلیل طراحی پره ها به این شکل امکان حرکت آسان تر آن ها در هنگام روشن شدن هواکش است. در برخی از مواقع فریم دمپرهای شاطری را از جنس استیل ضد زنگ می سازند. این موضوع وزن دمپر را به طور قابل توجهی بالا می برد.
جنس دمپر از نوع شاطری
با توجه به کاربرد محدود دمپر شاطری در این نوع دمپر از سنسورها و ابزارهای جانبی بسیار زیادی استفاده نمی شود. این دمپرها بر خلاف دمپرهای بین کانالی قابلیت اتصال به سنسور ضد احتراق ندارند. امنیت این دمپرها به دلیل نحوه عملکرد آنها بالاتر از دمپرهای بین کانالی است. در صورت ایجاد آتش سوزی برای مهار کردن آتش تنها کافی است هواکش را خاموش کنید تا دمپر بسته شود. دمپرهایی که از جنس آهن به جای آلومینیوم ساخته شوند قیمت پایین تری خواهند داشت.
دوام دمپر آهنی نسبت به دمپر آلومینیومی در حدود سی درصد پایین تر است. برای نصب و حمل و نقل این دمپرها نیز به دلیل وزن بالاتر پره ها باید هزینه بیشتری را پرداخت کرد. ذکر این نکته حائز اهمیت است برای اتصال پره های آهنی به فریم دمپر باید از بست های محکم تری نسبت به بست دمپرهای آلومینیومی استفاده شود. این کار هزینه ساخت دمپرهای آهنی را بالا می برد.
نتیجه گیری
دمپر شاطری را بر روی هواکش نصب می کنند. دریچه این نوع دمپر در هنگام روشن شدن هواکش به طور خودکار باز می شود. با استفاده از این دمپر بر روی هواکش می توان از خروج گرما از ساختمان در فصول سرد سال جلوگیری کرد. در صورت نصب این نوع دمپر بر روی هواکش سیستم سرمایشی ساختمان در فصل تابستان انرژی کمتری مصرف می کند. این نوع دمپر علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی جلوی ورود پرندگان و حشرات از طریق دریچه هواکش را نیز می گیرد.
Shirazi –
سلام.حتما باید جنسشون آلومینیوم باشه؟
poshtiban –
با سلام. بله چون وزنشون پایینه راحت تر باز و بسته میشن. و اینکه در برابر رطوبت هم مقاوم هستن
جعفرنژاد –
دمپر شاطری برای فصل گرما هم کاربرد داره؟
akbari –
سلام.بله در گرما هم قابل استفاده می باشد و باعث کاهش هدررفت انرژی می شود.